ओमकार टाईम्स
विश्वभर कोरोना भाइरस (कोभिड १९) को संक्रमण रोकथामका लागि सरकारले एकपछि अर्को निर्णय गर्दैछ । आवात जावतमा रोक लगाउनेदेखि क्वारेन्टाइन स्थल, आईसीयू बेडहरु बनाउने निर्णय भएको छ । र, सरकारले २/४ हजार संक्रमित देखिए पनि महामारीका रुपमा फैलिन नदिने गरी काम भइरहेको बताएको छ ।
तर त्रिवि शिक्षण अस्पतालको क्रिटिकल केयर (आईसीयू) विभाग प्रमुख डा. सुवास आचार्य सरकारको पूर्व तयारीप्रति सन्तुष्ट छैनन् । अस्पताल आधारित तयारीमा ससाना तर महत्वपूर्ण तयारी नगरेर सबैले आईसीयूमा मात्र जोड दिएको भन्दै आचार्य भन्छन्, ‘सत्य बोल्दा नराम्रो सुनिएला, तर यही अवस्था रहिरह्यो भने भयावह अवस्था आउँछ । कोही कोरोना संक्रमित आए स्वास्थ्यकर्मीहरुको भागाभाग हुने स्थिति हुन्छ ।’
अहिले विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लूएचओ) ले कोरोनालाई विश्वव्यापी महामारी भनेर घोषणा गरेको छ । संक्रमणको दर र अन्य देशमा फैलिने क्रम बढ्दो छ । इटाली र अमेरिका जस्ता देशहरुले यसलाई नियन्त्रण गर्न सकेका छैनन् । जनशक्ति र उपकरणहरु धान्ने अवस्थामा छैनन् । ती देशहरुमा तयारी नपुगेको प्रष्ट देखिन्छ ।
यो सब देख्दादेख्दै हाम्रो देशमा कोरोना संक्रमण भएको छैन भनेर चुप लागेर बस्ने अवस्था छैन । जति नै तयारी गरेपनि यस्तो महामारीको बेला पर्याप्त हुन्न । त्यसैले हामी सबैभन्दा बढी डराउनु पर्ने अवस्थामा छौं ।
बाहिरबाट हेर्दा सरकारले निकै सक्रियता देखाएको देखिन्छ । दिनहुँ मिटिङ भइरहेको छ । अनेकौं निर्णय भइरहेका छन् । एकपछि अर्को निर्णय गर्नु सकारात्मक हो ।
तर मुख्य समस्या भनेको सबै निर्णय कागजमै सीमित भयो । र, हामी ढुक्क हुने भनेको कोरोना संक्रमण नहुञ्जेल मात्रै हो ।
संक्रमण देखियो भने हामीले केही तयारी गरेको रहेनछौं भन्ने अवस्था आउँछ । किनकी जे जति निर्णय गरेपनि संक्रमण फैलिएको देशबाट आएकाहरु कहाँ के गर्दैछन् भन्ने समेत सरकारलाई थाहा छैन । जबकी उनीहरुलाई त क्वारेण्टाइनमा राख्नु पर्ने हो, बाहिर हिँडडुलमा प्रतिबन्ध लाउनु पर्ने हो । तर विदेशबाट आएकाहरु यसरी हिँडडुल गर्दा कसैले भाइरस सार्यो भने अवस्था कस्तो होला भनेर अहिले नै रोक्नुपर्ने हो । तर त्यो केही भएको देख्दिनँ ।
कसैलाई ज्वरो र रुघाखोकी देखियो भने त्यो बिरामी कहाँ जाने ? अहिलेसम्म कहाँ र कसरी जाने एकिन छैन ।
सरकारले हरेक अस्पताललाई ‘फिभर क्लिनिक’ खोल भनेको छ । त्रिवि शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्जमै हेर्नुभयो भने एउटा टेन्ट टाँगेर क्लिनिक राखिएको छ । त्यहाँ कोरोनाको आशंका भएको बिरामी पुग्यो भने त्यहाँ कार्यरत चिकित्सकले के लगाएर जाँच्ने ? ‘पर्सोनल प्रोटेक्टिभ इक्युपमेन्ट’ (पीपीई) छैन । यहाँ मात्र होइन, अन्य अस्पतालमा पनि छैन । स्वास्थ्य मन्त्रालयले पीपीई छ भन्छ भने अस्पतालहरुलाई दिनुपर्यो नि । छैन भने अर्को उपाय अपनाएर ल्याउनुपर्यो ।
सरकारले कोरोनाको लागि भनेर पाँच वटा अस्पताल निर्धारण गरेको छ । यो राम्रो निर्णय हो । तर कसैलाई संक्रमणको आशंका लाग्यो भने अस्पतालसम्म कसरी जाने ? सार्वजनिक यातायात चढेर जाने हो ? त्यसो हुँदा त त्यो गाडीमा भएका अरु मानिसहरुलाई पनि संक्रमण सर्ने डर हुन्छ ।
कुनै व्यक्तिलाई कोरोनाको आशंका भयो भने अस्पतालसम्म कसरी जाने भनेर सरकारले प्रोटोकल बनाइसक्नुपर्थ्यो । जस्तो कि कोरोना आशंका भएका बिरामी बोक्न छुट्टै एम्बुलेन्स ‘स्ट्याण्ड बाई’ हुनुपर्थ्यो । तर हामी कहाँ अहिले पनि कसैलाई संक्रमणको आशंका भयो भने आफैं अस्पताल पुग्नुपर्छ ।
तपाईंलाई कोरोना संक्रमणको आशंका लाग्यो भने एम्बुलेन्स बोलाउन छुट्टै सम्पर्क नम्बर खोई ? एम्बुलेन्समा खटिने चालक तथा स्वास्थ्यकर्मीलाई पीपीई खोई ? अस्पताल लागिसकेपछि उनीहरुलाई छुट्टै जाँच्ने स्वास्थ्यकर्मी खोई ? एउटै डाक्टरले कोरोनाको पनि बिरामी जाँच्ने, अर्को पनि बिरामी जाँच्ने हो ? नमूना परीक्षण गर्न पठाएकाहरुलाई छुट्टै क्वारेण्टाइनमा राख्ने व्यवस्था हुनुपर्छ । क्वारेन्टाइनमा राख्दै गर्दा पनि अस्पताल चाहिने अवस्था आयो भने अस्पताल पठाउने व्यवस्था खोई ? अस्पतालमा राख्दा पनि गम्भिर अवस्था आयो भने आईसीयूमा खोई ?
हामीले काम गर्नुपर्ने यसमा थियो । तर सबैको ध्यान आईसीयूमा मात्रै भयो । कुनै पनि कोरोनाको विरामीलाई आईसीयूमा लैजानुअघि गर्नुपर्ने सुरुवाती तयारी नै भएन । अस्पताल कसरी पुग्ने ? कसरी जाँच गर्ने ? एम्बुलेन्स चालक तथा स्वास्थ्यकर्मीलाई कसरी सुरक्षित राख्ने भन्नेमा पूर्वतयारी गर्नुपर्यो ।
पूर्वतयारीको सुरुवाती चरणको काम नगरी सीधै आईसीयूमा मात्रै जोड दिँदा कोही कोरोना संक्रमित बिरामी देखियो भने सबै अस्पतालमा भागाभाग हुन्छ । त्यो स्वाभाविक पनि हो । किनकी स्वास्थ्यकर्मीसँग पीपीई नै छैन भने ज्यान जोखिममा राखेर उसले किन उपचार गर्छ ? कम्तीमा सुरक्षा सामाग्री त चाहियो नि ।
चिकित्सकहरुलाई पीपीई दिइएन भने त उनीहरु उपचार गर्न मान्दैनन् । एम्बुलेन्स चालकले पीपीई पाएन भने संक्रमणको आशंका गरेका बिरामी बोक्न मान्दैन । किनकी युद्ध लड्न जान त हतियार चाहियो नि, लौरो बोकेर कहिँ युद्ध जितिन्छ ? हतियार नदिई राज्यले युद्धमा पठाउन नैतिकताले पनि दिँदैन ।
मानौं, तपाईं कोरोनाको संक्रमणको आशंकामा मसँग जचाउन आउनुभयो । तपाईंमा संक्रमण रहेछ, तर मैले पीपीई नलगाई जाँच गरेँ भने म मात्र होइन, मसँग जँचाउन आउने सबै बिरामीलाई पनि सर्छ । त्यसैले आईसीयू सँगसँगै अरु तयारी पनि गर्नुपर्छ भनेको हो ।
यद्यपि अहिले सरकारले नेपाल आउने अन्तर्राष्ट्रिय उडान बन्द गर्ने, भीडभाड कम गर्ने राम्रो निर्णय गरेको छ । दुई हप्ताका लागि अत्यावश्यक बाहेकका सेवा बन्द गर्ने निर्णय पनि स्वागतयोग्य छ । स्वास्थ्य, खाद्यान्न र आपूर्तिबाहेक सबै बन्द गरे हुन्छ । अस्पतालमा आधारित तयारी भने अहिले पनि पुगेको छैन । त भयंकर देखियो, तर कार्यान्वयन शून्य ।
मैले अघि नै भनेँ नि सुरुमा आशंका गरिएका बिरामीलाई अस्पतालसम्म कसरी लैजाने त्यो तयारी हुनुपर्यो । त्यसपछि जाँच्ने चिकित्सक र एम्बुलेन्सका चालकलाई पीपीई अनिवार्य उपलब्ध गराउनु पर्यो । नमूना संकलन गरेपछि आशंकित संक्रमितलाई राख्ने छुट्टै क्वारेन्टाइनस्थल हुनुपर्यो । क्वारेन्टाइन स्थलमा बस्दा सिकिस्त विरामीलाई राख्न पहिले अस्पताल चाहियो, अनि मात्र आईसीयू चाहिन्छ । प्रारम्भिक काम नगरी आईसीयू आईसीयू मात्र भनेर दौडिँदा कोही संक्रमित भेटिए भने यस्तै गल्तीले धेरै मानिसमा संक्रमण फैलिन सक्छ ।
अहिले टेकु अस्पतालमा दैनिक साढे २ सय जति अन्य रोगका बिरामी जान्छन् । त्यो अस्पतालमा कोरोना संक्रमणको बिरामी राख्यो भने त्यहाँ अन्य बिरामीलाई संक्रमण हुन्न भन्ने के ग्यारेण्टी ? पाटन र वीर अस्पतालमा पनि कोरोना संक्रमणका बिरामी राख्ने तयारी छ । र, २०/२० वटा आईसीयू बनाउने भनिएको छ । तर यदि नेपालमा कोरोना भाइरस देखियो भने यो निर्णय निकै घातक हुन्छ । किनकी त्यहाँ अन्य रोगका बिरामी धेरै पुग्छन् ।
त्यसैले कोरोनाको उपचार गर्ने छुट्टै अस्पताल बनाउनुपर्छ । मैले रातारात नयाँ अस्पताल बनाउनुपर्छ भनेको होइन । हामीसँग भएका अस्पताललका अरु बिरामी अन्यत्र सारेर त्यहाँ कोरोनाको मात्र उपचार गर्ने व्यवस्था गर्नुपर्छ । त्यसो हुँदा अन्य मानिसहरुलाई संक्रमण फैलिने डर हुँदैन । यसका लागि नेपाली सेना, प्रहरीको अस्पताल, कीर्तिपुरको आयुर्वेद अस्पताल वा अरु कुनै अस्पताल छनोट गरौं र त्यहाँ भएका विरामीलाई अन्यत्र सारौं ।
सरकारले चाह्यो भने सबै बिरामीलाई एकै दिनमा सार्न सकिन्छ । यसो गर्दा आईसीयूका बिरामीलाई अलिक गाह्रो होला । तर गर्नुपर्ने यही हो । सबै अस्पतालमा कोरोनाको बिरामी पुर्याउनु भनेको अर्को ठूलो दुर्घटना निम्त्याउनु हो ।
कीर्तिपुरको आयुर्वेद अस्पताल त ओपीडी मात्रै हो । त्यहाँ कोही विरामीलाई भर्ना गरेर राखिँदैन । त्यहाँ तीन वटा ब्लक छन् । सरकारले चाह्यो भने त्यहाँ क्वारेन्टाइन र आईसीयू बनाउन सक्छ । अन्य खाली भवन र केही मेडिकल कलेजहरुमा पनि कोरोनाको बिरामी राख्न भनेर बेडहरु थप्न सकिन्छ ।
प्रतिकृया दिनुहोस